• świerzb

        • Świerzb to choroba zakaźna wywołana świerzbowcem ludzkim. Jest on gatunkiem zewnątrzpasożytniczego roztocza. Ma białawy kolor i jego wielkość nie przekracza 0,5 mm. Pasożyt odżywia się płynem tkankowym i zrogowaciałą warstwą naskórka żywiciela, w której drąży tunele. W ślepo zakończonych norkach samice składają 2-3 jaja, z których wylęgają się larwy, a następnie w ciągu 3 tygodni przekształcają się w dojrzałe świerzbowce.

           

          Okres wylęgania świerzbu wynosi od 3 dni do 3 tygodni. Jest to czas, w którym u pacjenta nie pojawiają się objawy, lecz w tym okresie zakaża on innych. Z tego powodu zachodzi konieczność leczenia wszystkich osób z najbliższego otoczenia chorego, nawet tych, u których nie występują żadne objawy – jest duże prawdopodobieństwo, że pojawią się w niedługim czasie. Po 4–6 tygodniach u pacjenta rozwija się reakcja alergiczna na obecność białek świerzbowców i kału w wydrążonych norach, co powoduje intensywne swędzenie i wysypkę.

          Świerzbowiec

          Świerzb – zaraźliwość

          Do zarażenia świerzbem może dojść:

          • przez bezpośredni kontakt z chorym (w większości przypadków),
          • w wyniku kontaktu z przedmiotami zanieczyszczonymi żywymi świerzbowcami, np. pościel, ręcznik, ubranie (rzadziej).

          Na zakażenie świerzbem szczególnie narażone są osoby mieszkające w jednym gospodarstwie domowym, z czego najbardziej wrażliwe są dzieci i osoby starsze. Ryzyko przeniesienia wzrasta wraz z poziomem inwazji pasożyta na żywicielu.

          Świerzb – objawy

          Charakterystycznym objawem świerzbu jest świąd niewspółmierny do widocznych zmian skórnych. Nasila się on po rozgrzaniu ciała, szczególnie w nocy lub po kąpieli.

          Zmiany skórne przypominają wysypkę alergiczną i bywają z nią często mylone – mają postać grudkowo-pęcherzykową. 

          Wysypka obejmuje najczęściej:

          • przestrzenie międzypalcowe rąk,
          • łokcie,
          • zgięcia i fałdy skórne,
          • tułów (głównie okolice pępka),
          • brodawki sutkowe u kobiet,
          • okolice narządów płciowych (zwłaszcza u mężczyzn),
          • pośladki.

          Świerzb

          U dorosłych osób głowa, szyja, dłonie, stopy i plecy nie są zazwyczaj zajęte chorobą. Nory świerzbowcowe są zazwyczaj widoczne na rękach i nadgarstkach, natomiast grudki i guzki pojawiają się w pozostałych okolicach. 

          U dzieci świerzb zajmuje również dłonie i stopy, a także owłosioną skórę głowy. Ponadto może on wystąpić na tułowiu, dłoniach i stopach, gdzie pojawiają się zmiany pęcherzykowe, krosty i guzki.

          Uporczywy świąd prowadzi do ciągłego drapania skóry i powstawania uszkodzeń naskórka. Stwarza to doskonałe warunki do nadkażeń bakteryjnych i przenoszenia zakażenia na inne części ciała. W przypadku nieleczonego długo trwającego świerzbu pojawiają się poważniejsze objawy niż jedynie łuszczące się grudki i pęcherzyki, tj.

          • przeczosy – linijne nadżerki naskórka spowodowane intensywnym drapaniem,
          • strupy i objawy wtórnej infekcji (liszajca).

          W rzadkich przypadkach może wystąpić typ świerzbu zwany świerzbem norweskim, co ma miejsce u pacjentów:

          • z obniżoną odpornością,
          • w podeszłym wieku,
          • o złym stanie zdrowia.

          Przy świerzbie norweskim występują nasilone zmiany skórne, które zajmują również twarz, owłosioną skórę głowy i grzbiet, a więc miejsca zwykle wolne od zmian. Na ciele mogą pojawić się obszary nawarstwionej złuszczonej skóry w postaci cienkiej skorupy. 

          Osoby chorujące na świerzb norweski mogą nie wykazywać charakterystycznych symptomów tej choroby jak silny świąd i wysypka. Ten typ świerzbu charakteryzuje się obecnością tysięcy roztoczy świerzbowca na skórze i jest niezwykle zaraźliwy. Chorzy mogą rozsiewać infekcję przez bezpośredni kontakt (nawet podanie ręki) oraz zainfekowanie świerzbowcami rzeczy w swoim otoczeniu: odzieży, pościeli czy mebli.

          Jak leczyć świerzb?

          Leczenie jest niezbędne, aby pozbyć się pasożyta. Kuracji muszą poddać się wszystkie osoby mające bliski kontakt z osobą ze zdiagnozowanym świerzbem, nawet ci, u których nie wystąpiły żadne objawy. Jest to jedyny sposób, aby zapobiec nowym ogniskom choroby. Jak przebiega leczenie?

          • Zarówno u dorosłych, jak i u dzieci stosuje się zewnętrzne leki przeciw świerzbowi w postaci płynów, szamponów, kremów lub maści.
          • Przed zastosowaniem leku należy wziąć kąpiel lub prysznic. Następnie wmasowujemy lek w czystą, suchą skórę.
          • Preparat musi pozostać na skórze przez 8 do 14 godzin.
          • U dorosłych lek nakłada się na całą powierzchnię skóry (z pominięciem głowy) ze zwróceniem szczególnej uwagi na fałdy, przestrzenie międzypalcowe i okolice narządów płciowych.
          • W przypadku dzieci smarujemy również skórę głowy.

          W leczeniu świerzbu stosuje się:

          • 5% krem ​z permetryną – jest to najczęstszy sposób leczenia świerzbu, który może być stosowany u dzieci od 2. miesiąca życia. Krem stosuje się jednorazowo na całe ciało, a w razie potrzeby, zwłaszcza u dzieci, również na twarz i skórę głowy z ominięciem okolic oczu i ust. Preparat należy pozostawić na skórze na co najmniej 8 godzin (najlepiej na noc), a po upływie tego czasu jego pozostałości zmyć wodą z mydłem podczas kąpieli. Zazwyczaj wystarczające jest jednorazowe zastosowanie preparatu. Niekiedy wskazane jest powtórzenie kuracji po 7–14 dniach.
          • 10% roztwór benzoesanu benzylu – jest również stosowany jako środek zabezpieczający przed inwazją pasożytów u osób przebywających w złych warunkach higieniczno-sanitarnych. Można zaaplikować go na owłosioną skórę głowy. Preparat należy stosować na suchą umytą skórę (szczególnie między palcami, pod pachami, w pachwinach, na podbrzuszu). Pozostawiamy go na skórze przez 24 godziny, następnie myjemy ciało w gorącej wodzie przy użyciu szarego mydła i wycieramy je czystym ręcznikiem. Preparat stosujemy u wszystkich domowników przez 5 kolejne dni, najlepiej wieczorem.
          • maść siarkową (5%-20%) – może być stosowana u kobiet ciężarnych, w okresie laktacji i u niemowląt. Maść siarkową aplikuje się najczęściej w dwóch schematach leczniczych: 2 razy dziennie przez 3 dni lub raz dziennie przez 5 dni.
          • krotamiton w postaci maści lub płynu – jest skuteczny w łagodzeniu świądu skóry o różnej etiologii, jednakże badania wskazują na niską efektywność tego leku w terapii świerzbu. Krotamiton należy nakładać na całą skórę (oprócz głowy) raz na dobę przez 3–5 dni, a po 2–3 dniach od ostatniej aplikacji należy się wykąpać.
          • iwermektynę – badania wykazały, że 1% krem z iwermektyną (zarejestrowany w Polsce w leczeniu trądziku różowatego) ma skuteczność porównywalną do 2,5% preparatu permetryny;
          • dodatkowo lekarz może przepisać miejscowy lek steroidowy (łagodzi obrzęk, swędzenie i zaczerwienienie) lub lek przeciwhistaminowy (pomaga zminimalizować świąd).

          Świerzb to choroba o długim okresie wylęgania, która bardzo łatwo przenosi się przez bezpośredni kontakt, jak i styczność z zanieczyszczonymi przedmiotami. Jedynym sposobem na jej pokonanie jest włączenie leczenia nie tylko u osoby zarażonej, ale również jej bliskich.

          Źródła:

          • Żelazny I., Nowicki R., Sobjanek M., Scabies – frequent dermatosis, difficult diagnosis, Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, 2007; 10 (8):68-73,
          • https://www.aad.org/public/diseases/contagious-skin-diseases/scabies#treatment,
          • http://pssebrzesko.wsse.krakow.pl/attachments/article/332/Zalacznik%20nr%201.pdf,
          • https://podyplomie.pl/medycyna/23445,swierzb-najnowsze-zasady-diagnostyki-leczenia-i-profilaktyki?page=4.